آیا زن هادر جنبش تنباکو نقش و تاثیری داشتند ؟
اولین نقش زنانه در جنبش تنباکو , اول ذیحجه سال ۱۳۰۸ در تبریز اولین ناآرامی‌ها از انحصار امتیاز توتون و تنباکو آشکار شد.
(مورخین از شورش زینب‌پاشا در سال ۱۲۶۳ خورشیدی همراه با گروه زنانه‌اش صحبت کرده‌اند.
ظاهراً اولین تلگراف میرزای شیرازی به شاه پس از ناآرامی‌های تبریز بوده که در
همان ذیحجه ۱۳۰۸ ارسال شده اما شاه اعتنایی به آن نکرده است.
اواخر محرم ۱۳۰۹ قمری همزمان با قیام تبریزی‌ها، میرزا حسن آشتیانی هم‌چنین شیخ هادی نجم‌آبادی،
دیگر مجتهد نامدار تهران نیز وارد جنبش ضدانحصار تنباکو شدند که
بازتاب اجتماعی گسترده‌ای یافت و به یک تظاهرات بزرگ مردمی منتهی شد.
حکایت ورود میرزاحسن به خیزش نیز آن‌گونه که مورخان یادآور شده‌اند،
مراجعه خیل عظیم مردم به منزل او در اعتراض به قرارداد رژی بوده، مردم به معابر سرازیر شدند و زنان پیشاپیش مردان شورش کردند.
جنبش تنباکو (1309 هـ. ق) قيام عمومي مردم ايران به رهبري حاج ميرزاي شيرازي
در عهد ناصرالدين شاه و در اعتراض به واگذاري قرارداد توتون و تنباکو مشهور به قرارداد رژي است که به يک انگليسي به نام ماژور تالبوت واگذار گرديد.
زنان به عنوان بخشي از جامعه در اين قيام عمومي حضوري فعال داشتند.
مقاله حاضر بر تبيين سهم زنان و بررسي علل حضور آنان در جنبش تنباکو است.
چنين به نظر مي رسد که مشکلات اقتصادي و افزايش آگاهي زنان از اوضاع سياسي و اجتماعي
جامعه در مشارکت فعال آن ها در اين قيام موثر بوده است،
حضور و در بعضي موارد پيشگامي زنان در جنبش تنباکو، حمايت آن ها از روحانيت و پيرويشان
از فتواي مراجع تقليد و مبارزات مسلحانه آن ها براي دستيابي به هدفشان که همان الغاي امتياز رژي بود
و بيش از هر چيز به دليل افزايش آگاهيشان از اوضاع سياسي و اقتصادي جامعه و انگيزه هاي مذهبي صورت گرفت
در پيروزي جنبش تنباکو نقشي بسيار تعيين کننده و موثر داشته است.
